Jakich zmian w etycznym traktowaniu innych gatunków wymaga symbiocen? Inspiracje dla sumbiocentryzmu w podręcznikach szkolnych do biologii i przyrody
Zwrot ku symbiocenowi w edukacji może być nowym wyzwaniem na obecne czasy. Pytanie o narzędzia do edukacji symbiotycznej, jej metodykę poprzedza jednak głęboki namysł nad filozoficznym podłożem proponowanego systemu myślenia i działania wychowawczego. Z pewnością wpisują się w niego ekoetyczne kierunki oparte na myśli biocentrycznej i holistycznej (ekocentrycznej). Aby symbiotyczne procesy życiowe obecne w przyrodzie mogły stać się nowym sposobem myślenia o świecie i być naśladowane w ludzkich działaniach, potrzeba zmian w etycznym traktowaniu innych gatunków. Pozaludzkie organizmy żywe: zwierzęta, rośliny, grzyby, protisty i inne formy życia powinny być nieinstrumentalnie wartościowane, mając na względzie określone cele ich życia rozumiane jako konieczność przejścia prawidłowości rozwoju biologicznego. Tym samym stanowią one wartość samą w sobie, per se. Organizmy te zasługują na uwagę pozainstrumentalną, ponieważ są członkami ziemskiej wspólnoty życia, a dobro istot pozaludzkich i dobro ludzkie ostatecznie nie wykluczają się. Wraz z innymi istotami odgrywamy określoną rolę w ekosystemach planety i dobrze byłoby dzisiaj, w dobie kryzysu klimatyczno-środowiskowego, aby ludzkie działania – na wzór procesów symbiozy – służyły zachowaniu stabilności biosfery. Harmonijne współistnienie człowieka i natury, proponowane w koncepcji symbiocenu przez Glenna Albrechta, można wzmacniać uzasadnieniami z wybranych kierunków etyki środowiskowej np. etyki Ziemi Aldo Leopolda, etyki respektu dla natury Paula Taylora, etyki wspólnot Johna B. Callicotta, etyki czci dla życia Alberta Schweitzera czy ekologii głębokiej Arne Naessa. Niestety etyka środowiskowa ze wskazanymi kierunkami nie jest zasadniczo obecna w edukacji formalnej, nie ma też przechodzenia od antropocentryzmu do proponowanego przez Albrechta sumbiocentryzmu. Jednakże inspiracją dla stanowiska etycznego uznającego centralność procesów symbiozy we wszystkich ludzkich działaniach i politykach mogą być zawarte w wybranych podręcznikach do biologii i przyrody treści dotyczące symbiozy w świecie przyrody, znaczenia grzybowych patogenów w utrzymaniu różnorodności gatunkowej naturalnych biocenoz czy fenomenu bioty człowieka.