Paradoksy symbiocenu – między walką a współpracą

Żyjemy na symbiotycznej planecie. Ziemia jest złożonym, samoregulującym się organizmem zdolnym do podtrzymywania się przy życiu. Działa w oparciu o powiązania wszystkiego ze wszystkim, dlatego współpraca i symbioza są jedyną możliwą rzeczywistością. Istnieć znaczy współistnieć, a współistnieć znaczy współpracować.

Ta absolutna perspektywa zawiera w sobie relatywną sprzeczność. Gdy przyjrzymy się fragmentom rzeczywistości, dostrzeżemy bowiem względny brak współpracy. Wiele organizmów rywalizuje i walczy ze sobą zamiast współpracować. Jednak patrząc z perspektywy całości, ta rywalizacja wychodzi całemu życiu na dobre. Tak właśnie działa samoregulujący się symbiotyczny układ.

W świecie ludzkim jest podobnie. Współpracujemy ze sobą, by coraz lepiej przystosowywać się do warunków zewnętrznych. Jednocześnie fakt, że jesteśmy tak dobrzy we współpracy stanowi nasze przekleństwo, ponieważ współdziałając razem potrafimy niszczyć innych ludzi, a nawet całe grupy i narody w imię wąsko pojmowanych celów. Potrafimy też dzięki kooperacji eksploatować ponad miarę zasoby środowiskowe prowokując globalne kryzysy.

Z perspektywy relatywnej jest się czym martwić. Nasza ludzka symbiotyczna skuteczność doprowadziła świat na krawędź przepaści. Dlatego wielkim wyzwaniem współczesności jest rozwijanie naszej umiejętności współpracy z przyrodą. Jeśli chcemy przetrwać na tej planecie, to mamy nauczyć się kooperować z całością życia, którego jesteśmy częścią.

Te wszystkie dylematy i wyzwania właściwe dla poziomu relatywnego tracą całkowicie na znaczeniu, jeśli odwołamy się do perspektywy absolutnej. Tutaj odkrywamy, że jesteśmy całością ze wszystkim, nawet wtedy, gdy na poziomie relatywnym zaprzeczamy temu faktowi. Nasza codzienna walka z przyrodą, która jest autodestrukcyjnym działaniem przypomina sytuację, w której organizm atakuje sam siebie. Taka choroba prowadząca ostatecznie do śmierci, jest kolejnym przejawem samoregulującej się całości, jest odzwierciedleniem procesu współpracy jako jedynej rzeczywistości.